صنعت تجربه کاربری (UX) دوران آشفته‌ای را پشت سر می‌گذارد. یک بحران هویت زیربنایی در حوزه UX وجود دارد. اغلب، طراحان UX به خالقان رابط‌های کاربری جذاب تقلیل می‌یابند و ماهیت واقعی مسئولیت‌های خود را نادیده می‌گیرند. عنوان «طراح UX» بخش مهمی از این مشکل است زیرا عبارت «طراح» با پیش‌فرض‌های سطحی خود، تنها به سطحی از آنچه که متخصصان UX واقعاً انجام می‌دهند، اشاره می‌کند. این بی‌نظمی نه تنها صنعت را فرا گرفته است، بلکه متقاضیان ورود به حوزه UX را نیز گمراه می‌کند.
با این حال، نه تنها ابهام عنوان «طراح UX» مشکل‌ساز است، بلکه عدم شناخت و قدردانی نیز با این برچسب همراه است.
طراحی ابزاری است که ما از آن برای تأثیرگذاری بر کاربر یا مخاطبمان استفاده می کنیم تا پیام ما را باور کند و به آن عمل کند. هر کاری که ما به عنوان طراح انجام می دهیم، به هر طریقی به دنبال دستکاری کاربرانمان است.
بحران هویت در صنعت UX: چرا عنوان «طراح UX» محدود است؟
عنوان «طراح UX» یکی از دلایل اصلی این بحران هویت است. این عنوان به طور ناخودآگاه، تنها بخشی از وظایف گسترده متخصصان UX را منعکس می‌کند. در حالی که «طراح» به طور معمول به نقش طراحی بصری و رابط کاربری اشاره دارد، اما عمق واقعی مسئولیت‌های یک متخصص UX را پوشش نمی‌دهد. این مشکل نه تنها صنعت را در بر گرفته بلکه باعث گمراهی افراد تازه وارد به این حوزه نیز می‌شود.
متخصصان UX باید درک کنند که استفاده از عنوان «طراح UX» موجب کاهش احترام و اعتبار این شغل در دنیای کسب‌وکار می‌شود. بنابراین، برای ارتقای جایگاه واقعی این شغل، نیاز به بازتعریف عنوان شغلی وجود دارد.
محدودیت‌های عنوان «طراح UX» در دنیای کسب‌وکار
در بسیاری از سازمان‌ها، طراحان UX سال‌هاست که تلاش می‌کنند تا جایگاه خود را در فرآیندهای تصمیم‌گیری و استراتژیک کسب‌وکار تثبیت کنند. با این حال، عنوان «طراح» اغلب بار منفی و محدودیت‌هایی به همراه دارد که نمی‌تواند نقش واقعی این متخصصان را نشان دهد. این مانند این است که فردی که وظیفه نظافت را بر عهده دارد، بخواهد توصیه‌های تجاری خود را جدی تلقی کند.
متخصصان UX با پذیرش عنوان «طراح»، به نوعی خود را در جایگاهی محدود قرار می‌دهند که نمی‌تواند اقتدار و رهبری مورد نیاز این نقش را منتقل کند.
“اگر من نگران تجربه کاربری نباشم و صرفاً روی جنبه های بصری بدون ارتباط با نحوه عملکرد آن تمرکز کنم، به احتمال زیاد یک هنرمند هستم تا یک طراح.”
از «طراح» به «مدیر تجربه کاربری»؛ چرا این تغییر ضروری است؟
برای رفع این بحران هویت، عنوان «مدیر UX» می‌تواند بهترین انتخاب باشد. این عنوان تحت چتر گسترده‌تر «مدیریت UX» قرار می‌گیرد و می‌تواند به خوبی نمایانگر مسئولیت‌ها و اختیارات گسترده‌تر این متخصصان باشد. برخلاف عنوان «طراح»، که فقط به طراحی بصری محدود می‌شود، عنوان «مدیر UX» بر رهبری، استراتژی و نظارت بر تمام فرآیند تجربه کاربری تأکید دارد.
مدیر UX نه تنها به عنوان یک رهبر در این حوزه شناخته می‌شود، بلکه مسئولیت‌هایی همچون تعریف استراتژی‌ها، مدیریت تیم‌ها و فرآیندهای کاری، و هماهنگ‌سازی بین نیازهای کاربران و اهداف کسب‌وکار را بر عهده دارد.
نقش مدیر UX در سازمان‌ها
به گفته موسسه طراحی تعامل، نقش مدیر UX «مدیریت فعالیت‌های مرتبط با طراحی تجربه کاربری در سازمان» است. از جمله فعالیت‌های روزانه مدیر UX می‌توان به تدوین استراتژی‌های طراحی، مدیریت تیم‌های طراحی و بهینه‌سازی فرآیندهای UX اشاره کرد.
این تغییر به این معناست که نقش «طراح UX» به طور کامل کنار گذاشته خواهد شد و مسئولیت‌های طراحی عملی به تیم‌های دیگر، مانند طراحان گرافیک، طراحان UI و طراحان محصول واگذار خواهد شد. مدیر UX به عنوان فردی که راهبردهای استراتژیک و بینشی کلی را ارائه می‌دهد، به تیم‌ها کمک می‌کند تا طراحی‌هایی ایجاد کنند که به بهترین نحو پاسخگوی نیازهای کاربر باشد.
تفاوت‌های میان مدیر UX و سایر نقش‌ها
مدیر UX شباهت‌های زیادی به مدیر محصول (PM) دارد، با این تفاوت که مدیران محصول به تمامی مراحل چرخه عمر محصول نظارت دارند، در حالی که مدیران UX تنها به بهبود تجربه کاربری تمرکز دارند. این دو نقش معمولاً در جهت ارتقاء تجربه کاربری و هماهنگی با اهداف تجاری به طور مشترک کار می‌کنند.
با وجود شباهت‌هایی که بین این دو نقش وجود دارد، مسئولیت‌های متمایز آنها باعث می‌شود که هر کدام به طور مستقل در راستای موفقیت محصول نقش حیاتی داشته باشند. مدیر UX و مدیر محصول به همراه تیم‌های طراحی، برای تحقق اهداف تجربه کاربری و اهداف تجاری همکاری خواهند کرد.
جف گات‌هل، نویسنده کتاب Lean UX: Applying Lean Principles to Improve User Experience، می‌گوید:
“نام‌گذاری عناوین حرفه‌ای در دنیای طراحی باید منعطف و دقیق باشد تا مهارت‌ها و مسئولیت‌ها را به‌درستی منعکس کند.”
چرا تغییر عنوان «طراح UX» به «مدیر UX» اهمیت دارد؟
در دنیای امروز، تغییر عنوان از «طراح UX» به «مدیر UX» می‌تواند ارزش و اعتبار این حرفه را در دنیای کسب‌وکار ارتقا دهد. بسیاری از سازمان‌ها و مدیران استخدام هنوز به طور کامل از نقش واقعی متخصصان UX آگاه نیستند و این می‌تواند موجب سوء تفاهم و عدم درک صحیح از اهمیت آنها شود.
با تغییر عنوان به «مدیر UX»، این متخصصان می‌توانند نقشی جامع‌تر و محترم‌تر در سازمان‌ها ایفا کنند. این تغییر عنوان به ویژه در دنیای امروز که بر تجربه کاربری و راه‌حل‌های مبتنی بر نیازهای آن تأکید دارد، می‌تواند به پذیرش مسئولیت‌های بزرگتر و جایگاه بالاتر این حرفه در نظر کسب‌وکارها منجر شود.
نتیجه‌گیری: ارتقای جایگاه UX با تغییر عنوان
در نهایت، تغییر عنوان از «طراح UX» به «مدیر UX» نه تنها برای رشد و توسعه صنعت UX ضروری است، بلکه به متخصصان این حوزه کمک می‌کند تا جایگاه واقعی خود را در فرآیندهای کسب‌وکار و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک تعریف کنند. این تغییر عنوان، علاوه بر نشان دادن عمق و پیچیدگی نقش‌های UX، می‌تواند به بهبود جایگاه شغلی این متخصصان در دنیای کسب‌وکار و ارتقای تجربه کاربری کمک کند.
منبع :Goodbye, UX designer. Hello, UX manager – ترجمه : تیم تحریریه آکادمی اصلانی
