فضای کسب‌وکار ذاتاً رقابتی است. مانند مسابقات بوکس، رقابت شما نیز می‌تواند با طولانی‌تر شدن آن و گذشت زمان تضعیف شود. گاهی دلیل ضعیف شدن کسب‌وکار را می‌شود فهمید و گاهی نه. در این مقاله به نقاط ضعف کسب و کار و روش های بهبود آن خواهیم پرداخت. راجع به نشانه‌هایی که نشان می‌دهد کسب‌وکار شما ضعیف شده است، صحبت می کنیم. و به شما نشان می‌دهیم چطور می‌توانید این روند را شناسایی کنید و در راستای بهبود و اصلاح آن گام بردارید.

از ضعیف شدن مدل کسب‌وکارتان شرمنده نباشید.

ضعیف شدن کسب‌وکار نشان ضعف مالکان آن نیست. یک مدل ضعیف شده ارتباط کمی بت مهارت و استعداد شما دارد. مدل‌های کسب‌وکار صرفاً به خاطر شرایط رقابتی بازار است که ضعیف می‌شوند نه به خاطر اقدامات شما.  دلایلی که یک مدل کسب‌وکار ممکن است به سبب وجود آن ضعیف شود را در ادامه معرفی می‌کنیم. رانندگی به آینه‌های دید عقب راحت‌تر است، این‌طور نیست؟ تصمیمات کسب و کار ها نیز به همین شکل است. حسرت خوردن و به کسب‌وکار دیگران نگاه کردن، کار آسانی است اما بی‌نتیجه است. به‌عنوان یک مالک فهیم کسب‌وکار باید بتوانید مسائلی را که تهدیدی برای کسب و کارتان محسوب می‌شوند را شناسایی کنید.

نقاط ضعف کسب‌وکار و دلایل آن

1. رقابت:

رقبای شما بیکار نمی‌مانند. زمانی که خود را با یک ایده‌ی بزرگ بالا می‌برید، فوراً از ایده‌ی شما تقلید می‌کنند و درنتیجه سبب تضعیف قدرت ایده‌تان می‌شوند.

2. شرایط اقتصادی:

کار درستی نیست که موفقیت و شکست مدل کسب‌وکارتان را فقط به شرایط اقتصادی نسبت دهید. اما شکی نیست که فشار های اقتصادی گاهی واقعاً مخرب‌اند.

3. فناوری:

شرکت کداک برای چند دهه توانسته بود سود قابل‌توجهی از فروش فیلم‌های عکاسی کسب کند. زمانی که کیفیت‌های دوربین‌های دیجیتال به‌پای دوربین‌های قبلی رسید، بازار فیلم نیز به‌سرعت کوچک و کوچک‌تر شد. علت ضعیف شدن کسب‌وکار کداک همراه نشدن با فناوری بود.

4. نوآوری:

شرکت رسانه‌ای بلاک باستر با گسترش فناوری‌های مربوط به فیلم‌ها و ظهور دستگاه‌های خودکار تحویل فیلم، درنهایت از پای درآمد. نوآوری‌ها لزوماً با فناوری مرتبط نیستند.

5. تغییر عادات خرید:

مصرف‌کنندگان باگذشت زمان، بیشتر به خرید اینترنتی روی می‌آورند. درحالی‌که فروشندگان قدیمی سعی می‌کنند این تغییرات به وجود آمده در عادات خرید مشتریان، مقابله کنند.

6. دولت:

ممکن است مدل کسب و کار شما با تصمیماتی که دولت اتخاذ می‌کند، آسیب‌پذیر شود. مثال‌هایی مانند تغییر قوانین و استانداردها، تغییر مدیران سیاسی و عوامل دیگر می‌تواند موجد از بین رفتن کنترل شما شود.

7. بلوغ بازار:

شاید بتوان گفت اکثر عوامل مخرب، از بلوغ بازار نشئت می‌گیرند. در بازار های بالغ، تعداد رقبا افزایش می‌یابد، قیمت‌ها کمتر می‌شوند، حاشیه سود کاهش‌یافته و درنهایت رقابت افزایش می‌یابد. بسیار از مدل‌های کسب‌وکار از یک بازار جذاب با دیدن اقیانوس آبی شروع می‌کنند وی ده سال به اقیانوس قرمز هدایت می‌شوند.یکی دیگر از  دلایل ضعیف شدن کسب‌وکار رشد نکردن همراه با بلوغ بازار است. همه مدل‌های کسب‌وکار در طول زمان تخریب می‌شوند. این اشتباهی از طرف شما نیست. زمان و رقابت مهم‌اند، نه شما. اما اگر در مقابل تحول مدل کسب‌وکار خود هیچ اقدامی نکنید. در این صورت شمایید که مقصر خواهید بود. هرگونه کاستن، افزودن، تغییر یا نوآوری در مدل کسب‌وکار باعث ایجاد تحول خواهد شد.

در برابر تغییر مقاومت نکنید.

یکی از نقاط ضعف کسب‌وکار ها مقاومت در برابر تغییر است. تغییر همیشه سخت و هزینه‌بر است. گاهی شرکت‌ها سعی می‌کنند با نوآوری تغییر کنند. درحالی‌که بدون توجه به منابع خود نوآوری می‌کنند. حدسیات ضعیف درخواسته های مشتریان می‌تواند باعث شکست کسب‌وکار شود. درست است که هیچ‌کس همیشه نمی‌تواند درست حدس بزند، اما عمل نکردن بهتر از خطای ناشی از غفلت است. معمولاً کسب‌وکارها آن‌قدر به مدل‌های کسب‌وکار به‌ظاهر موفق خود دل می‌بندند که در یک حاشیه امن گیر می‌کنند. همین عامل علت ضعیف شدن کسب‌وکار آن‌ها است. در این صورت، دیگر برای اعمال تغییرات تعلل می‌کنند. بسیاری از خرده‌فروشان قدیمی، آن تغییرات ناشی از ظهور اینترنت را نادیده گرفتند تا اینکه جایگاه ثابتی در میان عادات مشتریان پیدا کردند. درنهایت نیز خرده‌فروشان اینترنتی توانستند عادات خرید مشتریان را تغییر دهند و وفاداری آن‌ها را به دست بیاورند.

درس‌هایی از شرکت‌های ای‌بی‌ام

شما نمی‌توانید مدل کسب‌وکاری خلق کنید که برای همیشه کار کند. در حقیقت، بدون نوآوری در مدل کسب‌وکار، موقعیت شما به‌تدریج تنزل پیدا می‌کند. سؤالی مطرح می‌شود این است که سرعت آن چقدر است؟ شرکت‌های بزرگ‌رایانه‌ای مثل اپل و آی بی ام مثال‌های خوبی از چگونگی نوآوری در مدل کسب‌وکار دستیابی به موفقیت‌های بلندمدت‌تر دارند.

اولین مدل کسب‌وکار

در دهه 1880، رهبران شرکت ای‌بی‌ام طیف متنوعی از محصولات را تولید کردند. از سیستم‌های حضور و غیاب گرفته تا ترازو و دستگاه‌های گوشت خردکن و کارت پانچ و... . کارت پانچ یکی از روش‌های قدیمی ورود اطلاعات به رایانه و سایر وسایل الکترونیکی بود. در آن زمان، بزرگ‌ترین مشتری این شرکت دولت بود و در سرشماری سال 1900 از کارت پانچ‌های این شرکت استفاده کرد.

تغییرات زیاد برای بهبود سیستم‌های کارت پانچ مانند سیستم‌های بدون پانچ، این کسب‌وکار را تغییر دارد. شرکت ای‌بی‌ام به این نتیجه رسید که حاشیه سود سخت‌افزار به‌شدت محدود است. بنابراین مدل کسب‌وکار خود را به سمت نرم‌افزار و ارائه خدمات به مشتری تغییر داد. یک تصمیم کلیدی در ای‌بی‌ام تبدیل‌شدن به یک برند بی‌نظیر بود. این شرکت، فناوری‌های موردنیاز مشتریان را تولید می‌کرد. حتی اگر مشتریان رقبای اصلی خودِ او بودند.علت ضعیف شدن کسب‌وکار  ای‌بی‌ام پیشتاز بودن در بازار خودش بود.

پیشتاز باشید و پاداش بگیرید.

شرکت‌هایی چون ای‌بی‌ام توانستند برای مدت طولانی پایدار باقی بمانند چون به تغییرات پیش از موعد پی برده‌اند. البته حقیقت این است که شما نمی‌توانید نیروهای مخرب را پیش از آمدن ببیند. قبل از اینکه دیر شود برای بهبود وضعیت کسب‌وکارتان برنامه‌ریزی کنید.

برنامه‌ریزی سالیانه برای بهبود مدل کسب‌وکار

پیشنهاد می‌کنم به‌صورت سالیانه برای کسب‌وکارتان برنامه‌ریزی کنید. برای این کار می‌توانید از این فایل صوتی آموزشی "برنامه‌ریزی سالیانه کسب‌وکار" استفاده کنید. در این فایل صوتی خواهیم دید که چگونه می‌توانیم برنامه سالانه کلی برای کسب‌وکارمان درست کنیم. کار به همین سادگی است که فقط به یک کاغذ A4 نیاز داریم و ایده‌ای که می‌خواهم توضیح دهم از کتاب Michael Hyatt به نام «بهترین سال زندگی شما» گرفته‌شده است. کل فرآیند برنامه‌ریزی سالانه شاید کمتر از نیم ساعت وقت بگیرد؛ اما من به شما قول می‌دهم که ایده‌هایی به شما می‌دهد و به شما کمک می‌کند که به نکاتی برسید که می‌تواند سال کاری پیشروی شمارا متحول کند.

شروع مجدد هر سال

فضای کسب‌وکار ذاتاً رقابتی است. مدل‌های کسب‌وکار به‌مرور ضعیف می‌شوند. اگر مدل کسب‌وکارتان را اصلاح نکنید، به‌زودی از کار می‌افتد. اگر خیلی خوش‌شانس باشید این فرآیند ممکن است بیست سال طول بکُشد. اما برای اکثر کسب‌وکارها، حداکثر 10 سال است. البته برای کسب‌وکارهای فناورانه ممکن است این فرآیند طی دو یا نهایتاً سه سال تمام شود. به‌جای اینکه به مرگ تدریجی دچار شوید. بهتر است هرسال مدل کسب‌وکارتان را بازبینی کنید و برای آن تصمیماتی بگیرید. شاید لازم باشد به‌جای ایجاد نوآوری در کسب‌وکارتان ذهنتان را آمده تر کنید.